Door: Doris Abitzsch (docent Duitse Taal en Cultuur aan Universiteit Utrecht, doet onderzoek naar de ontwikkeling van taalvaardigheid en literaire competentie van leerlingen en is lid van de vakvernieuwingscommissie MVT)
Als leraar moderne vreemde talen speel je een cruciale rol in het openen van werelden voor je leerlingen. Je helpt hen niet alleen een nieuwe taal te leren, maar ook om cultuur- en taalbewuste wereldburgers te worden. Om effectief te blijven in deze rol als leraar, is voortdurende professionele ontwikkeling essentieel.
Vaak hoor ik van collega’s zinnen als: “Al mijn aandacht gaat nu naar de voorbereiding van het centraal examen!”, “We hebben als sectie geen tijd om een gedegen spreekvaardigheidsleerlijn op te zetten.” Aan de andere kant krijg ik ook te horen: “Wat fijn dat er dingen gaan veranderen en dat er nieuwe programma's komen!” En: “Heel fijn als cultureel leren breder wordt gezien en een plek in de eindtermen krijgt.”
Als leraar moderne vreemde talen bevind je je vaak in een veld vol paradoxen. Aan de ene kant is er de druk om leerlingen optimaal voor te bereiden op het examen. Aan de andere kant is er de wens en noodzaak om een communicatieve en inhoudsgerichte benadering van taalonderwijs te hanteren. Een benadering die leerlingen voorbereidt op authentiek taalgebruik, waarin inhoudelijke elementen en bewustzijn van culturele en talige aspecten een belangrijke rol spelen. Deze spanning tussen bestaande toetsingskaders en een brede visie op geïntegreerd vakonderwijs is een uitdaging.
Wat heeft een examenprogramma nodig en wat hoort er niet in thuis? We moesten als vakvernieuwingscommissie soms afscheid nemen van wat wij concreet in ons onderwijs op ónze scholen en met ónze doelgroepen doen. We moesten juist uitzoomen op het werkveld in zijn geheel en de eisen die de samenleving aan de leerlingen stelt. De ervaringen van alle leden in de vakvernieuwingscommissie en de creativiteit en het ontwerp-plezier voor onderwijsleeractiviteiten die we meenamen, moesten soms even wijken voor een opdracht die ons dwong om de essentie te beschrijven. Dit navigeren tussen wat we elke dag doen en wat de actualisatie van de landelijke examenprogramma's van ons vraagt was voor ons heel leerzaam.
Binnenkort leveren we de eindversies van dit werk op, maar liefst 36 conceptexamenprogramma's voor Engels, Duits, Frans, Spaans, Arabisch, Chinees, Italiaans, Russisch en Turks. Maar dit is pas de eerste stap. Daarna moeten deze geactualiseerde eindexamenprogramma’s leraren handvatten geven bij hun handelen in de dagelijkse praktijk. Het liefst zie ik de actualisatie van de examenprogramma's als een kans voor docenten om samen hun kennis te verdiepen en te verrijken, en hun ervaring te gebruiken om het vreemdetalenonderwijs verder te brengen. Iets waar zij al zo lang om vragen.
Leraren zijn cruciaal voor vernieuwend talenonderwijs; hun onderwijsactiviteiten zijn breder dan de eindtermen (het wat) en voegen de didactische en pedagogische dimensie toe. De vakdidactische vertaling van de eindtermen naar concreet onderwijs is niet op één manier mogelijk; er bestaat immers niet die ene effectief bewezen onderwijsmethode die voor elke doelgroep, elke school en elke leraar van toepassing is.
Nu hoor ik je denken: “Ik wil dit graag doen, maar hoe moet ik het aanpakken?” of “Het duurt nog zo lang allemaal. Voor mij is dat nu nog niet relevant.” Daar lijkt het misschien op, want er moeten nog heel wat stappen worden gezet voordat de leerling in de klas ermee in aanraking komt. Voor jou als leraar heeft het meegroeien met de volgende stappen naar een vernieuwend vreemdetalenonderwijs wel veel voordelen. Het up-to-date houden en verdiepen van je kennis en met collega's samen werken aan je vak.
Nu al concreet aan de slag? Kies twee of drie concepteindtermen en ga met collega’s in gesprek over hoe deze aansluiten bij je visie op vreemdetalenonderwijs. Wat is jullie gezamenlijke visie op vreemdetalenonderwijs? Hoe moet het onderwijs dat leerlingen voorbereid op deze eindtermen eruitzien? Wat hebben wij al in huis om dit te doen? Wat hebben we nodig om dit te doen? Deze vragen hielpen ons ook steeds verder in ons ontwikkelproces. Probeer dingen nu al uit en evalueer deze ook gezamenlijk. En ga op zoek naar feedback en kennis van buitenaf. Betrek ook je directie. Vraag bijvoorbeeld om een studiedag volgend jaar te wijden aan de actualisatie van de eindtermen en vorm deze naar de behoeften van de moderne vreemde talen op jouw school.
Als leraar moderne vreemde talen heb je de verantwoordelijkheid én de mogelijkheid om je voortdurend te ontwikkelen. Deze actualisatie kan je inspireren om je onderwijs betekenisvoller te maken en je leerlingen beter voor te bereiden op een steeds meer verbonden wereld. Samen groeien we door!
blijf op de hoogte
Altijd als eerste op de hoogte van de laatste ontwikkelingen? Meld je dan aan voor onze automatische updates. Je ontvangt dan een e-mail als wij een nieuwsbericht plaatsen.
