In de zomer van 2024 leveren de vakvernieuwingscommissies Nederlands, moderne vreemde talen, maatschappijleer, wiskunde (havo-vwo), klassieke talen en Friese taal en cultuur hun conceptexamenprogramma’s op. De oplevering van de conceptexamenprogramma’s van de commissie natuurwetenschappelijke vakken vindt najaar 2024 plaats, net zoals de conceptexamenprogramma's moderne vreemde talen - elementair/startersvariant. Deze oplevering markeert de afronding van het ontwikkelen van conceptexamenprogramma’s en geeft het startsein voor de vervolgfasen om te komen tot definitieve examenprogramma's. In deze nieuwsupdate lees je hoe de vervolgfasen er op hoofdlijnen uitzien.
We onderscheiden vier verschillende fasen om te komen tot nieuwe examenprogramma’s die uitgangspunt zijn voor onderwijs en examinering. Fase 1 – de ontwikkeling van de conceptexamenprogramma’s – wordt in 2024 dus afgerond. Daarna starten deels gelijktijdig de volgende fasen:
In schooljaar 2024-2025 start de ontwikkeling van conceptsyllabi voor de geactualiseerde vakken met een centraal examen. Het doel van de syllabi? Leraren en examenmakers ondersteunen bij respectievelijk het voorbereiden van examenkandidaten op de centrale examens en het construeren van de centrale examens.
De ontwikkeling van conceptsyllabi gebeurt onder regie van het CvTE. Hiervoor worden syllabuscommissies met leraren en vakdeskundigen samengesteld, die de eindtermen die aan het centraal examen zijn toegewezen, gaan uitwerken. De commissie specificeert de eindtermen, als de voorbereiding op of het ontwikkelen van centrale examens daarom vraagt. Denk hierbij aan het benoemen en beschrijven van concepten, contexten, begrippen en vaardigheden. Gedurende de ontwikkeling van de conceptsyllabi haalt CvTE feedback op bij leraren. De conceptsyllabi worden zomer 2025 opgeleverd en gepubliceerd.
Parallel aan het syllabitraject, bereidt SLO vanaf september 2024 de fase van beproeven voor. Dat betekent op de eerste plaats dat we voor de verschillende conceptexamenprogramma’s van elk vak een impactanalyse maken. Daarbij brengen we in kaart hoeveel er ten opzichte van het huidige examenprogramma verandert op inhoud, wijze van afsluiting en stelsel. Op basis van de uitkomsten uit deze analyse bepalen we hoe omvangrijk er beproefd moet worden en welk tijdpad dat vraagt.
Daarbij zoeken we steeds gezocht naar een optimale balans tussen tijd en kwaliteit. Dit betekent dat (de voorbereiding van) de fase van beproeven zo kort als mogelijk duurt, maar lang genoeg om de examenprogramma’s verantwoord te implementeren. Want hoe groter de aanpassingen ten opzichte van de huidige examenprogramma’s, hoe meer implicaties voor het onderwijs en de examinering, hoe meer dat vraagt van beproeven en implementeren. We onderscheiden vier vormen met elk een eigen tijdpad.
Als uit de impactanalyse blijkt dat vorm 1 (focusgroepen) of vorm 2 of 3 (een try-out) passend is, dan worden onderdelen van het conceptexamenprogramma door leraren en leerlingen beproefd in één schooljaar, beoogd in 2025-2026.
Als uit de impactanalyse blijkt dat de veranderingen op inhoud, wijze van afsluiting en stelsel groot zijn, dan wordt gekozen voor vorm 4 (een pilot). Daarbij wordt het volledige conceptexamenprogramma inclusief conceptsyllabus voor vakken met een centraal examen beproefd. Voor vmbo en havo vraagt dit twee jaar, voor vwo drie jaar. In het voorbereidingsjaar (2024-2025) worden materialen ontwikkeld voor de fase van beproeven en scholen geworven die mee willen werken aan het beproeven. In schooljaar 2025-2026 start het daadwerkelijk beproeven van de conceptexamenprogramma’s en -syllabi in de onderwijspraktijk.
Tijdens de fase van beproeven gaan we op scholen met in elk geval leraren en schoolleiders in gesprek over de vraag welke informatie, gespreksleidraden en voorbeelden nodig zijn om de bedoeling en inhouden van de conceptexamenprogramma’s in onderwijs en toetsing vorm te geven. Deze gesprekken leiden uiteindelijk tot handreikingen. Deze handreikingen zijn ter inspiratie en niet voorschrijvend, maar helpen scholen om te komen van een examenprogramma naar een onderwijs- en toetsprogramma.
Wanneer kunnen we in praktijk gaan werken met de nieuwe examenprogramma’s?
Na de ontwikkeling van conceptsyllabi (2024-2025) en de fase van beproeven (minimaal 1 jaar, maximaal 2 jaar voor havo en 3 jaar voor vwo) worden de conceptexamenprogramma’s waar nodig aangescherpt en vervolgens vastgesteld door het ministerie van OCW. Vanaf dat moment kunnen de examenprogramma’s geïmplementeerd worden. Dat betekent bij- en nascholing van leraren (in opleiding) en vernieuwing van leermiddelen, toetsen en examens. Gerekend wordt met een implementatieperiode van twee jaar. Daarna zullen leerlingen en leraren in heel Nederland met de geactualiseerde examenprogramma's gaan werken.
Mijn vak heeft geen centraal examen, dus er worden geen conceptsyllabi ontwikkeld. Start de fase van beproeven dan eerder?
Nee, ook voor vakken zonder centraal examen start de fase van beproeven in principe in schooljaar 2025-2026. In schooljaar 2024-2025 bereidt SLO de fase van beproeven namelijk voor. Dat betekent in elk geval dat we uitwerken welke vorm van beproeven noodzakelijk is voor elk conceptexamenprogramma. Op basis daarvan wordt de fase van beproeven verder ingericht. Dat betekent bijvoorbeeld dat we scholen werven om mee te doen aan het beproeven. We geven dit zoveel mogelijk vorm in samenhang tussen verwante vakken, ongeacht of een vak wel of geen centraal examen heeft.
De vakvernieuwingscommissie natuurwetenschappelijke vakken levert haar conceptexamenprogramma’s niet in de zomer, maar najaar 2024 op. Betekent dit dat de actualisatie van deze vakken vertraging oploopt?
Nee, in principe houden we de planning aan om in 2024-2025 de conceptsyllabi voor biologie, natuurkunde en scheikunde te ontwikkelen en de voorbereidingen van de fase van beproeven uit te voeren. Wel monitoren we nauwgezet of deze beoogde planning haalbaar en uitvoerbaar is.
Wil je op de hoogte blijven van de ontwikkeling van de conceptexamenprogramma’s en de vervolgfasen? Meld je dan onderaan deze pagina aan voor onze nieuwsupdates. Je ontvangt dan automatisch bericht als er een nieuwsupdate online staat. En heb je een specifieke vraag over de vervolgfasen? Neem dan contact met ons op door te mailen naar: [email protected].
blijf op de hoogte
Altijd als eerste op de hoogte van de laatste ontwikkelingen? Meld je dan nu aan voor onze automatische updates. Je ontvangt dan een e-mail als wij een nieuwsbericht plaatsen.
